Zespół Szkół Społecznych „Splot” – szkoła powstała we wrześniu 1989 roku jako pierwsza w Nowym Sączu i jedna z pierwszych w Polsce szkoła społeczna. Założycielką i pierwszą dyrektorką szkoły była dr Alicja Derkowska – długoletni pracownik naukowy Wydziału Matematyki Uniwersytetu Łódzkiego, a od 1999 roku członek Stowarzyszenia Innowatorów Społecznych ASHOKA. Szkoła założona została przez rodziców, nauczycieli i sympatyków ruchu „Solidarność” i była odpowiedzią na potrzebę powstania nowatorskiej placówki oświatowej. Organem założycielskim, prowadzącym szkołę do dnia dzisiejszego, było powstałe w grudniu 1988 roku Małopolskie Towarzystwo Oświatowe (MTO).
Szkołę początkowo stanowiło Społeczne Liceum Ogólnokształcące, a w roku 1990 powstało Społeczne Liceum Ekonomiczne. Rok później obie szkoły przekształcono w Zespół Szkół Społecznych „Splot”. Społeczne Liceum Ekonomiczne zostało zlikwidowane w 2001 r.
Pierwszą siedzibą szkoły było dwupokojowe mieszkanie przy ulicy Kołłątaja 14 w Nowym Sączu. W latach 1990 -1992 szkoła znajdowała się na ostatnim piętrze hotelu robotniczego przy ul. Sienkiewicza 44. Od roku szkolnego 1992/1993 do dnia dzisiejszego szkoła mieści się w budynku byłego żłobka kolejowego przy ul. Bolesława Limanowskiego 7. Budynek ten z ogrodem i boiskiem sportowym jest od 27 lat remontowany, rozbudowywany i przystosowywany do potrzeb nowoczesnej szkoły.
„Splot” od samego początku rozwijał się bardzo dynamicznie. W roku szkolnym 1989/1990 pracę zaczynało 14 nauczycieli, naukę 14 uczniów z których dwoje zdało maturę w Stanach Zjednoczonych, a już w kolejnym roku kandydatów do nauki było 100, konieczne było więc przeprowadzenie egzaminów wstępnych. Obecnie, łącznie w szkole podstawowej i liceum, jest 12 oddziałów klasowych.
Od początku swojego istnienia ”Splot” zaistniał w świadomości społeczności lokalnej jako szkoła przygotowująca otwartych, przedsiębiorczych i odpowiedzialnych obywateli. Już wtedy szkoła należała do najbardziej innowacyjnych i postępowych szkół w Polsce. Pod przewodem nauczyciela biologii, Grzegorza Tabasza, grupa uczniów zajęła się ochroną płazów, założyła w 1993 roku Stowarzyszenie na Rzecz Czynnej Ochrony Zwierząt „Greenworks”, nawiązała współpracę z samorządem Gminy Rytro czego efektem było utworzenie w 1996 roku pierwszego w Polsce gminnego „Parku Ekologicznego”. Stowarzyszenie zostało nagrodzone I miejscem w konkursie Ministerstwa Ochrony Środowiska za najlepszy projekt zrealizowany przez organizacje pozarządowe w latach 1994-1995. Organizacja ta działa po dziś dzień. W 1994 roku Splot zajął IV miejsce w Ogólnopolskim Konkursie na Konstytucję Szkoły organizowanym przez Helsińską Fundację Praw Człowieka. Swój początek w tym czasie miały takie inicjatywy jak, „Ekipa św. Mikołaja”, program uczniowskiego wolontariatu i tzw. „Moje 5 minut”. Nieprzerwanie od 1997 roku jeden uczeń „Splotu” otrzymuje ufundowane przez Charlesa Merrilla, roczne stypendium w prywatnej, prestiżowej szkole w USA, Thomas Jefferson School w St. Louis, Missouri.
Od 1991 jako pierwsza ze sądeckich szkół bierze udział w licznych projektach międzynarodowych. Między innymi w młodzieżowych wymianach ze szkołami na Węgrzech, w Szwecji, Danii, Belgii, Turcji, czy zapoczątkowaną w tamtym czasie, a kontynuowaną do dnia dzisiejszego ze szkołą w Petershagen, Niemcy. Od 2008 roku uczniowie wyjeżdżają do HaKfar HaYarok School w Tel Avivie, w Izraelu.
W 2000 roku w ramach projektu ASHOKI, troje uczniów „Splotu” wyjechało do Republiki Południowej Afryki uczyć języka angielskiego w wiosce pod Johannesburgiem.
W 2009 i 2010 szkoła wzięła udział w wymianie młodzieży w ramach US-Poland Parliamentary Youth Leadership Exchange Program – pilotażowym programie zorganizowanym przez American Council, American Civic Center oraz Fundację Edukacja dla Demokracji, sponsorowanym przez Fundację Kościuszkowską.
Od 2011 roku szkoła brała udział w prestiżowym programie Comenius – Lifelong Learning Programme, pod tytułem “Citizenship, Locally and Globally”. W ramach programów Unii Europejskiej Erasmus+ na lata 2014-2020 brała udział w projekcie KA2InTime21 (2014-2017) i realizuje projekt „From ME to WE – Nets” (2017-2020).
„Splot” gościł w swoich murach między innymi uczniów z Bangladeszu, Włoch, Węgier, Słowacji oraz nauczycieli z Albanii , Azerbejdżanu, Bośni i Hercegowiny, Bułgarii, Gruzji, Kosowa, Macedonii, Mołdawii, Rumunii, Serbii, Ukrainy i Stanów Zjednoczonych.
Zmiana na stanowisku dyrektora, zgodnie z konstytucją szkoły nastąpiła po 10 latach. Kolejnym dyrektorem w latach 1999 – 2009 była mgr Beata Budzik, absolwentka historii na Uniwersytecie Jagiellońskim, stypendystka USAID studiów podyplomowych z zakresu zarządzania edukacją i tworzenia polityki oświatowej na Uniwersytecie Georgetown w Waszyngtonie, USA w ramach programu East Central European Scholarship Program. W roku 1999 powstało Społeczne Gimnazjum „Splot” (wygaszone w 2019 roku). W tym czasie zainicjowane były coroczne zawody narciarskie o „Puchar Splotu” i konkurs literacki „Pióro Splotu”, które wpisały się w kalendarz imprez sportowych i kulturalnych nie tylko w Nowym Sączu ale i na Sądecczyźnie. Swój początek w tym czasie miała współpraca z Wyższą Szkołą Europejską im. ks. Tischnera w Krakowie.
W 2009 roku dyrektorem szkoły została mgr Beata Załubska – absolwentka chemii na Uniwersytecie Jagiellońskim, a „Splot” został liderem w Nowym Sączu z najwyższym wynikiem EWD (Edukacyjna Wartość Dodana). W 2014 roku nadano szkole imię legendarnego kuriera Jana Karskiego. Szkoła zawsze kładła nacisk na naukę języków obcych. Wśród nauczycieli zatrudniani byli i są obcokrajowcy uczący języka angielskiego, niemieckiego czy francuskiego. W roku 2015 w Społecznym Gimnazjum „Splot”, a rok później, także w Społecznym Liceum powstały oddziały dwujęzyczne. W roku 2017 utworzono Montessori Społeczną Szkołę Podstawową „Splot” z Oddziałami Dwujęzycznymi. W latach 2016-2019 szkoła współpracowała z Polskimi Szkołami Internetowymi Libratus oferującymi bezpłatną polską edukację dla dzieci Polaków przebywających za granicami kraju.
W latach 2018-2019 dyrektorem szkoły była mgr Edyta Danielska a od 2019 dyrektorem jest mgr Małgorzata Gucwa. Obecnie w skład Zespołu Szkół Społecznych „Splot” z Oddziałami Dwujęzycznymi im. Jana Karskiego wchodzą: Montessori Społeczna Szkoła Podstawowa „Splot” z Oddziałami Dwujęzycznymi oraz Społeczne Liceum Ogólnokształcące „Splot” z Oddziałami Dwujęzycznymi im. Jana Karskiego.
W 2022 roku szkoła, jako jedna z dziesięciu w Polsce, została zaproszona do udziału w projekcie „Szkoły poza horyzont”, inicjatywie platformy rozwoju edukacji OEES EduLab, koordynowanej przez Fundację GAP. W publikacji „Szkoła poza horyzont 2” pod red. prof. Jerzego Hausnera i dr hab. Magdaleny Jelonek z Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie ukazał się rozdział autorstwa Beaty Budzik, Alicji Derkowskiej i Małgorzaty Gucwy pod tytułem „Uczenie się przez działanie”. Publikacja zawiera opis inicjatyw szkolnych rozwijających koncepcję edukacji relacyjnej, ciekawe przykłady dobrych praktyk z zakresu edukacji wdrożonych w szkole średniej, które w prosty sposób zmieniły społeczność szkolną. Publikacja została wydana w formie papierowej oraz opublikowania pod adresem: https://bit.ly/szkolypozahoryzont2.
Szkoła od lat szczyci się maturą zdaną w stu procentach.
Społeczne Liceum „Splot” nagradzane było w Rankingu Perspektyw na Najlepsze Liceum w Polsce tytułami „Srebrnej Szkoły 2018”, „Złotej Szkoły 2019”, „Srebrnej Szkoły 2020”, „Złotej Szkoły 2021”, „Srebrnej Szkoły 2022”, „Srebrnej Szkoły 2023” i „Złotej Szkoły 2024”.
SPLOT jest miejscem, gdzie:
- sztukę stawiania pytań ceni się bardziej niż gotowe odpowiedzi;
- ciekawość spotyka się z doświadczeniem, teoria z praktyką a marzenia z rzeczywistością;
- rzetelność i pracowitość są nagradzane, a cwaniactwo – nie.